27 januari 2022

Energietransitie? In Best kan iedereen meedoen!

Afgelopen jaar hebben veel gemeenten hard gewerkt aan het opstellen van de Transitievisie Warmte. Freek en Maaike spraken hierover met Esmée de Nie. Esmée werkte de afgelopen drie jaar als medewerker duurzaamheid bij gemeente Best. Naast de Transitievisie Warmte heeft zij zich ook in regionaal verband ingezet voor de Regionale Energiestrategie. Esmée heeft een achtergrond in communicatie, dat heeft haar binnen de energietransitie erg geholpen. De kern van een goede visie, strategie of aanpak ligt volgens haar bij het integraal betrekken van inwoners. Daar praten we nog even over door.

Wat vinden de inwoners van Best eigenlijk?
Bij het opstellen van de Transitievisie Warmte heeft gemeente Best geprobeerd om zoveel mogelijk inwoners te betrekken. Het is belangrijk om te achterhalen wat inwoners nu eigenlijk vinden van het onderwerp aardgasvrij. Het aardgasvrij maken van de gemeente is, licht uitgedrukt, nu eenmaal wel een dingetje. De gemeente komt achter de voordeur van inwoners, daardoor vindt iedereen er wel wat van. Door een uitgebreid participatietraject op te starten voor het opstellen van de Transitievisie Warmte probeert de gemeente Best te achterhalen wat er speelt in de samenleving, zodat de plannen daarop kunnen worden aangepast.

Gemeente Best is het participatietraject gestart met het versturen van een brief naar alle inwoners. In deze brief is aangekondigd dat de gemeente aan de slag zou gaan met het onderwerp aardgasvrij. ‘Het aardgasvrij maken van de gemeente vraagt veel en als gemeente wisten we ook nog niet precies hoe we dit voor elkaar gaan krijgen. De boodschap van de brief was dan ook: praat en denk mee!’ Inwoners werden uitgenodigd om alle tips, adviezen en uitingen van zorgen met de gemeente te delen. De gemeente is aan de slag gegaan met een focusgroep, waarin 65 Bestenaren actief nadachten over de Transitievisie Warmte en het aardgasvrij maken van de gemeente.  Tijdens deze gesprekken leerde de gemeente wat de inwoners van Best nu echt drijft om te verduurzamen. De focusgroep deed het voorstel om een enquête uit te zetten, waar uiteindelijk meer dan 1.000 reacties op zijn gekomen. Het doel van de enquête was het in beeld brengen van het sociale draagvlak per wijk door te achterhalen wat er speelt bij inwoners. Waarom zijn ze voor, of tegen aardgasvrij.

Dat goed is nagedacht over communicatie blijkt ook uit de lengte van de Transitievisie Warmte. Waar sommige gemeenten een enorm beleidsdocument hebben opgeleverd is de visie van gemeente Best maar 14 pagina’s! Volgens Esmée is dat een hele bewuste keuze geweest.

“Les één van communicatie is tenslotte, zenden is niet ontvangen”

Esmée heeft geprobeerd om de visie zo toegankelijk en gemakkelijk mogelijk te maken. De visie is daarom kort en overzichtelijk. Daarnaast is veel gewerkt met kaartmateriaal, zodat inwoners gemakkelijk kunnen zien wat er speelt in hun buurt. Dat is tenslotte ook wat je als inwoner wilt weten; wat gebeurt er wanneer in mijn wijk en wat moet ik daarvoor doen.

Rol van de gemeente
Nu de Transitievisie Warmte is opgesteld ligt de volgende uitdaging klaar: de uitvoeringsfase. Daarbij is het belangrijk om goed na te denken over de rol die de gemeente kan aannemen. Voor de gemeente ligt er bijvoorbeeld de kans om de kosten en baten van de energietransitie samen te laten komen in de samenleving.

Er zijn een aantal onderdelen binnen de energietransitie waarmee geld kan worden verdiend, bijvoorbeeld met de opwek van duurzame energie. De gemeente kan ervoor kiezen om hieraan deel te nemen. Geld dat hiermee verdiend wordt kan vervolgens terugvloeien richting de samenleving. Zo kan de gemeente bijvoorbeeld inwoners met een kleine portemonnee helpen om hun woning te isoleren of een subsidie mogelijk maken voor de aanschaf van zonnepanelen. Dit is zeker een kans voor de toekomst, maar om dat te realiseren moeten er nog veel stappen worden gezet.

De gemeente kan daarnaast ook een belangrijke rol spelen in het ontzorgen van inwoners. Het nemen van een duurzame keuze is namelijk niet altijd een makkelijke keuze. Zo weet ook Esmée. ‘Ik werk in de duurzaamheidssector en ben vaak met duurzaamheid bezig. Maar sommige keuzes zijn ook voor mij lastig. Soms gaat het om hele kleine dingen, zoals het bewust niet kopen van in plastic verpakt voedsel in de supermarkt. Maar ook grotere keuzes zijn lastig. Zo heb ik bijvoorbeeld ook niet alle technische kennis over verduurzaming. Ik weet ook niet goed waar ik moet beginnen als ik mijn woning wil isoleren’. Hierin ziet Esmée dan ook een rol voor de gemeente. Samen met bijvoorbeeld de lokale energiecoöperatie kunnen zij inwoners ontzorgen door advies te geven over verduurzamen.

Gemeente Best pakt hier al een goede rol in. Bijvoorbeeld door deel te nemen aan het regionale initiatief ‘De Groene Zone’.  Dit initiatief heeft als doel om zoveel mogelijk woningen te voorzien van zonnepanelen. De gemeente betaalt de aanschaf van zonnepanelen voor inwoners. Inwoners behouden dezelfde kosten per maand, maar met de financiële besparing lossen ze deze lening bij de gemeente af. Een succesvolle regeling in Best.

Verlaag drempels en vertel het juiste verhaal
De gouden tip van Esmée? Vertel als gemeente het juiste verhaal en leg inwoners goed uit waarom we hard werken aan de energietransitie. Dit levert natuurlijk niet direct minder CO2 uitstoot op maar het is wel een essentiële stap naar bewustwording. Daarnaast is het belangrijk om de drempel voor je inwoners om te investeren in duurzaamheid zo laag mogelijk te maken. Door drempels weg te nemen creëer je uiteindelijk draagvlak en zorg je ervoor dat inwoners stappen kunnen gaan zetten.

Esmée de Nie