17 mei 2023

EEN GEZONDE EN DUURZAME LEEFOMGEVING: HET KAN WEL!

Gezondheid en duurzaamheid; thema’s waar je niet omheen kan en waar niemand op tegen is. Tegelijkertijd ook thema’s die (soms) lastig te concretiseren of in de praktijk te brengen zijn. Vanuit BEECKK schrijven we vaker over thema’s als  gezondheid (zie bijvoorbeeld hier) en klimaatadaptatie (als onderdeel van een duurzame leefomgeving, lees hier). Bewustwording over deze thema’s vinden we belangrijk en we geven er daarom graag aandacht aan. In ons dagelijkse werk, maar ook hier op LinkedIn.  

Wat helpt in bewustwording en concretisering? Een goed voorbeeld! Vandaar dat we vandaag een mooi voorbeeld met jullie delen, ter inspiratie. De ecowijk Lanxmeer.

De wijk Lanxmeer is een wijk in Culemborg. De wijk ontstond uit een initiatief van de in 1994 opgerichte stichting E.V.A., een stichting die zich richt op het stimuleren van een  duurzame samenleving. Eén van de grondleggers en drijvende krachten achter dit initiatief is Marleen Kaptein. BEECKK sprak met haar over het initiatief en de weg naar realisatie.

Ecowijk Lanxmeer

Stichting E.V.A wilde een ecologische wijk realiseren waarin men kan wonen, werken en ontmoeten en waarin de kwaliteiten van het gebied worden benut en versterkt (genius loci). De bestaande indeling van het gebied, water, groen en paden, met hun bijbehorende kansen en uitdagingen zijn leidend geweest in het ontwerp van de wijk. De stichting is een pilot gestart in gezamenlijk opdrachtgeverschap met de gemeente Culemborg. De gemeente, die vanaf het begin van het initiatief nauw betrokken is geweest, had een faciliterende en samenwerkende rol. Stichting E.V.A. leverde en bewaakte het concept en had een adviserende rol. De stichting vormde hiermee een belangrijke schakel tussen de overheid en de samenleving. Het gezamenlijke uitgangspunt was om gezonde ecosystemen te creëren door verschillende disciplines bij elkaar te brengen. Beide partijen hadden elkaar nodig om de ambities te realiseren. Vanuit de gedachte en wens om te komen tot een rijk concept en het versterken van thema’s door samen te werken (het Omgevingswet-denken, avant la lettre?).

Geen kant en klare oplossing, maar de kenmerken van een gebied zijn leidend

Het doel was om met Lanxmeer het goede voorbeeld te geven voor een gezonde leefomgeving, zonder dat er een kant-en-klare oplossing geboden wordt. Dit vanuit het geloof dat elk gebied zijn eigen uitdagingen en kansen heeft, en dat bouwen vanuit de kenmerken van een gebied leidend moet zijn voor een gezonde leefomgeving. Een kopie van Lanxmeer is dus niet mogelijk, maar inspiratie biedt het zeker.

• Het zoveel mogelijk sluiten van stof- en energiekringlopen en het zichtbaar maken van natuurlijke kringlopen:
  • Er wordt gebruik gemaakt van duurzame water- en energiebronnen. Zo is er bijvoorbeeld gebouwd in de richting van de zon en zijn er veel zonnecellen op woningen te vinden
  • Daarnaast wordt schoon water van de daken opgevangen en naar het waterwingebied geleid, zodat het opgeslagen kan worden en gebruikt wanneer nodig (bij droge periodes bijvoorbeeld);
• Er is een boerderij in het gebied waar eigen voedsel kan worden verbouwd en kan worden geleerd over gezonde voeding;
• Er zijn groene karakteristieke elementen gebruikt én benut tijdens het bouwen;
• Voor- en achtertuinen lopen in elkaar over en woningen staan rondom een gemeenschappelijk groen gebied; elementen die de betrokkenheid en sociale cohesie in de wijk verhogen;

Geleerde lessen

De wijk Lanxmeer laat zien hoe met de natuur gebouwd kan worden, dat wonen en ontmoeten gestimuleerd kan worden en dat biodiversiteit en groen behouden én versterkt kunnen worden. Denk je: dit klinkt te mooi om waar te zijn? Neem eens een kijkje op de site www.lanxmeer.nl. Het proces en de realisatie gingen zeker niet zonder slag of stoot, zo vertelde Marleen. Maar inspirerend is het wel, ook (of juist) nu. Daarom hebben we de lessen uit Lanxmeer vertaald naar lessen voor huidige gebiedsontwikkelingen:

1. Een duidelijke visie, gedeeld door alle stakeholders, is belangrijk voor een goede start en goed proces;
2. Gezondheid en milieubewustzijn moet vanaf het eerste moment centraal staan in het proces om te komen gebiedsontwikkeling, alleen dan wordt het de rode draad in de uitvoering;
3. Het betrekken van de lokale gemeenschap en het creëren van draagvlak is belangrijk om het concept gezondheid te vertalen naar (een) lokale situatie;
4. Gebiedsontwikkeling moet niet alleen gericht zijn op het bouwen van nieuwe huizen en gebouwen, het moet ook ruimte bieden voor groen, recreatie en gemeenschapsvoorzieningen.

Zijn deze lessen helemaal nieuw? Niet echt. Maar dit voorbeeld van Lanxmeer laat wel zien welk resultaat eruit naar voren kan komen als het lukt!