14 oktober 2021

Is 3D printen duurzaam?

Naast mijn werk bij BEECKK houd ik me bezig met 3D printen. Ik print en ontwerp niet alleen dingen, maar ik geef er ook wel eens een workshops over, voor middelbareschool leerlingen. Die gaan dan vooral over duurzaamheid. Bijna iedereen kent wel de 3D geprinte miniatuurtjes en de sleutelhangertjes. Daar is niet veel duurzaams aan. Integendeel. Maar 3D printers worden in uiteenlopende sectoren ook professioneel ingezet. En dat is vaak wel duurzaam.

Minder CO2-uitstoot
In ziekenhuizen zijn 3D printers lang niet alleen specialistische machines, om protheses en hartkleppen mee uit te printen. Ook heel eenvoudige ‘huis-tuin-en keuken’-printers worden gebruikt. Bijvoorbeeld om mallen te maken, die helpen bij het sneller en effectiever uitvoeren van bot transplantaties. Of om implantaten nauwkeuriger te kunnen plaatsen. Die kwaliteitswinst vertaalt zich in minder uren operatie- en hersteltijd. Dat is in de eerste plaats goed voor de patiënt, maar het is ook heel duurzaam. Want wist je dat de zorg één van de sectoren is met de hoogste CO2-uitstoot? Dat komt onder andere door de grote hoeveelheid elektriciteit en water die nodig zijn om een ziekenhuis te laten functioneren. Denk maar eens aan alle verwarming, verlichting, monitors, apparaten, machines en niet te vergeten de enorme bergen met was (textiel) die worden bespaard, als een patiënt sneller naar huis kan.
Andere voorbeelden vindt je in de voedseltechnologie, waar 3D printers worden ingezet om vlees te kweken uit eiwitten of om voedselverspilling tegen te gaan. Of in de bouwsector, waar het 3D printen van huizen en bruggen er voor zorgt dat er veel minder vervoersbewegingen nodig zijn, dan bij traditionele manieren van bouwen. In de productontwikkeling biedt het inzetten van 3D printers de mogelijkheid om snel, lokaal en zonder veel verspilling concept-producten te maken en te testen.

Verbeter de wereld, 3D print het zelf!
Veel consumentenproducten worden in grote hoeveelheden geproduceerd. Vaak in lagelonenlanden, ver weg en zeker niet altijd in duurzame omstandigheden. Datzelfde geldt voor de reserveonderdelen van die producten die soms jarenlang moeten worden opgeslagen om daarna alsnog vernietigd te worden. Stel je eens voor hoe het zou het zijn als producenten geen reserveonderdelen uit voorraad leveren, maar in plaats daarvan het 3D ontwerp? Daarmee kun je het onderdeel dan zelf laten uitprinten bij iemand in de buurt. Productie op verzoek, in plaats van massa productie en om de hoek, in plaats van ver weg. Minder afval, minder transport, minder opslagruimte en veel minder CO2-uitstoot.

Natuurlijk kan dit niet voor ieder product en is er veel verandering nodig om dit op grote schaal mogelijk te maken. Denk alleen al aan de impact die dit zou hebben op patenten, octrooien en de verdienmodellen van producenten. Bovendien zijn de meeste 3D printers nog van onvoldoende kwaliteit en te langzaam. Maar de techniek gaat snel vooruit en waar een wil is een weg. In Duitsland wordt met dit concept dan ook op kleine schaal al voorzichtig geëxperimenteerd.

Op korte termijn hoef je dus nog geen 3D printershop naast de supermarkt te verwachten, die jouw onderdeel maakt terwijl jij de boodschappen doet. Maar op kleine schaal kun je wel zelf iets doen. Koop niet meteen iets nieuws als er een onderdeel kapot is. Op het internet zijn de ontwerpen van veel onderdelen en producten rechtenvrij en gratis te verkrijgen. Overal in het land vind je FabLabs, MakersSpaces, of gewoon enthousiaste hobbyisten zoals ik, die zo’n ontwerp voor je kunnen uitprinten. En dat kan ook met herbruikbaar of gerecycled plastic. Zo kun je via 3D printen ook zelf bijdragen aan een duurzamere wereld.